“Matching en begeleiding van kleinere ondernemers bij bedrijfsoverdracht” met deze titel heeft onze collega Maarten Zemann een prikkelende column geschreven in het blad PE-Tijdschrift voor de Bedrijfsopvolging (oktober 2014).
Matching en begeleiding van kleinere ondernemers bij bedrijfsoverdracht
Na een aantal jaren van stagnatie, lijkt ook in het kleinere mkb het aantal bedrijfsoverdrachten aan te trekken. Er worden weer meer bedrijven verkocht, al blijven de banken weliswaar terughoudend met het verstrekken van financiering waardoor adviseurs creatief moeten zijn met oplossingen. De vraag is of, en in hoeverre, er nog mogelijkheden zijn het aantal succesvolle overdrachten te laten stijgen in het huidige economische klimaat. Naar mijn overtuiging kan de matching van kopers en verkopers efficiënter en ook de begeleiding van kleinere ondernemers in het proces van overdracht kan nog beter.
Er zijn twee zaken die zullen helpen bij de matching van al die kleinere bedrijven:
- organiseer een landelijk platform voor de matching van kopers en verkopers;
- organiseer kennissessies met kleinere ondernemers met het doel hen te stimuleren in actie te komen.
Landelijk platform
In tegenstelling tot wat we zien op de particuliere woningmarkt, is er geen landelijk, zo niet internationaal, digitaal platform waar verkopers en kopers elkaar (via intermediairs) kunnen vinden. Een ieder kent op de woningmarkt Funda.nl met meer dan 14 miljoen bezoekers per maand en waarbij 66% van alle kopers van huizen daar hun gekochte woning hebben gevonden.
In 2004 heeft de Kamer van Koophandel het initiatief genomen voor de oprichting van een landelijk digitaal platform, te weten de Ondernemingsbeurs.nl. Doel was te komen tot een transparante database waar verkopers en kopers elkaar konden vinden, mede met hulp van actieve intermediairs.
Onder druk van de markt is destijds echter besloten dit initiatief te staken, er bleken vele commerciële partijen in de markt die een vergelijkbare opzet wilden gaan exploiteren. Het ministerie van Economische Zaken heeft destijds aangegeven dat de markt dit dan maar moest gaan oppakken.
Het gevolg: een versnippering en wildgroei van allerlei commerciële initiatieven. Momenteel zijn er ruim twintig databases op internet actief die zich proberen bezig te houden met de matching van koop en verkoop van bedrijven. Is dit slecht? Nee. Is dit handig? Zeker niet. De gemiddelde kleine ondernemer die zelf geen koper heeft (bijvoorbeeld familie) heeft vaak geen goed idee waar hij een opvolger vandaan moet halen. Dit kan beter.
Werkgeversorganisaties zouden samen met het ministerie van EZ de regierol kunnen nemen voor een ‘Funda’ voor verkopers en kopers in de bedrijvenmarkt. Een open platform, waar kopers en verkopers niet alleen tot elkaar kunnen komen, maar waar zij ook in contact kunnen treden met intermediairs.
Begeleiding, stimuleer de inzet van gespecialiseerde adviseurs
Veel is inmiddels gezegd en geschreven over de begeleiding van kleinere bedrijven bij het overdragen en verkopen van de onderneming.
Uit diverse onderzoeken, onder andere van het Kenniscentrum Innovatie & Business van de Hogeschool Utrecht, wordt geconcludeerd dat het kleinere mkb zeer terughoudend staat tegenover het inschakelen van gespecialiseerde adviseurs en/of adviesbureaus. De perceptie is dat dergelijke adviseurs (te) duur zijn in verhouding tot de opbrengst van het bedrijf bij verkoop. Een gevolg is vaak dat de verkoper zich uit kostenoverwegingen wendt tot zijn administrateur/ boekhouder, die mogelijk minder ervaring heeft en/of minder is toegerust om te adviseren op dit terrein. Het is dan de vraag of de belangen van de ondernemer op de juiste wijze worden gediend.
Daarbij komt de kwestie of de ondernemer weet welke adviseur hij/zij moet kiezen. Immers, de titel van adviseur is niet beschermd. Er zijn adviseurs in allerlei gradaties, het biedt de ondernemer geen enkele garantie voor succes. Sinds enige jaren is daar wel verandering in gekomen. In 2006 is door marktpartijen, mede ondersteund door het ministerie van Economische Zaken en de Kamer van Koophandel, een vereniging opgericht van gespecialiseerde adviseurs onder de naam Beroepsorganisatie voor Specialisten in Bedrijfsoverdracht (BOBB). Hier zijn inmiddels ruim 150 gespecialiseerde én gecertificeerde adviseurs bij aangesloten, die zich dagelijks bezighouden met de advisering over dit onderwerp. Daarnaast is er een specifieke opleiding voor overnameadviseurs gekomen via Avans+, onderdeel van de Hogeschool Breda, een post hbo-opleiding die leidt tot de titel Register Adviseur Bedrijfsopvolging.
Het is geen onlogische gedachte om dergelijke gespecialiseerde (en opgeleide) overnameadviseurs in contact te brengen met groepen kleinere ondernemers en deze collectief te begeleiden tijdens het proces van overdracht. De problematiek bij kleinere mkb-bedrijven draait vaak om dezelfde thema’s, te weten waarde versus prijs, financiering door de koper en de rol hierbij van de verkoper, en de emoties tijdens het proces. Het is dus goed mogelijk, los van branche specifieke vraagstukken, onder regie van overheid en werkgeversorganisaties, een pool van op dit terrein actieve specialisten in te zetten.
De financiering van zowel het faciliteren van een landelijk platform als de opzet van een collectief begeleidingsprogramma past mijns inziens in het huidige beleid van de rijksoverheid. Immers, in deze kabinetsperiode wordt € 5 miljoen uitgetrokken voor het verbeteren van (financiële) kennis en vaardigheden van het kleinbedrijf. Een vorm van coaching is al beschikbaar via Qredits. Tevens wordt € 5 miljoen beschikbaar gesteld voor voorlichting over de verschillende financieringsfondsen. Voorlichting over de matching bij bedrijfsoverdracht en de instrumenten die hiervoor beschikbaar zijn, liggen in de lijn van dit beleid.
Sinds medio augustus 2014 biedt de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) startende exporteurs die een (nieuwe) buitenlandse markt willen verkennen de mogelijkheid een missievoucher aanvragen met een waarde van maximaal € 1.500. De missievoucher is een soort tegoedbon die op naam wordt gesteld en niet overdraagbaar is. Ondernemers krijgen korting op de deelnemerskosten van een handelsmissie of een collectieve beursinzending van een private partij. Het aanbieden van een kennisvoucher aan kleinere ondernemers met het doel deel te nemen aan een collectief begeleidings- en bewustwordingstraject is in mijn optiek geen grote stap.
Maarten Zemann
Drs. M. Zemann heeft een langjarige ervaring met vraagstukken op het terrein van bedrijfsopvolging en -overname. Naast diverse publicaties op dit vakgebied is hij mede-auteur van het boek ‘Als je bedrijf je leven is’ (2008). Zemann adviseert vanuit zijn bedrijf InZee!Advies en is onder andere verbonden aan MKB Servicedesk, het digitale ondernemingsplatform van MKB-Nederland.
Uiteraard is Maarten verbonden aan Overname-Experts